Bu köşede Emir Sultan’dan çokça söz ettik. Emir Sultan külliyesi İzmir’in eski semtlerinden Namazgah denilen yerde bulunmaktadır. 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar İzmir’in asıl yerleşim yerleri oralardı.
Emir Sultan külliyesi Seyyid Mükerremüddin adına yaptırıldı. Kendisi İzmir fethine katılmış Gazi dervişlerden veya Umur Bey’in kumandanlarından biridir. Türbeyi Gazi Umur Bey yaptırdı.
Emir Sultan, 700 yıldır Türk İzmir’in çekim merkezlerinden biridir. Türbesi aş evi, dergahı ve haziresi yani küçük mezarlığıyla önemli bir mekandır. Özellikle işgal yıllarında İzmir Türklüğünün moral açıdan iyice yıpranmış olduğu zamanlarda önemli bir manevi kuvvet kaynağı oldu. Milli mücadelenin hatıralarını da yaşatır. O bakımdan Emir Sultan Külliyesi’nin İzmir tarih ve kültüründe ayrı bir yeri vardır.
İTİBARLI YERDİ
Emir Sultan 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar çok itibarlı bir mevki idi. O kadar ki oradaki küçük mezarlığa (hazire) gömülebilmek bir şans idi. Ünlü romancımız Halit Ziya Uşaklıgil’in dedesi ve başka akrabalarının kabirleri Emir Sultan’dadır. Şehit Fethi Bey de buraya gömüldü. Şehit Fethi Bey 15 Mayıs 1919 günü Yunan ordusu İzmir’i işgal etmeye başlayınca ilk direnen ve şehit edilen Türk subayıdır.
İzmir sür’atle değişirken, Emir Sultan, şehrin kendi kaderine terk edilmiş bir bölgesinde kaldı. Buralarda bakımsızlık, plansız ve kötü yapılaşma, yoksulluk manzarası hakimdir. Türbenin durumu içler acısıydı. İşsiz güçsüz, evsiz barksız kimselerin işgaline uğramış bir mezbelelik şeklindeydi. Nihayet İzmir B.Ş. Belediyesi bir restorasyon başlattı. Ağır aksak giden işler nihayet tamamlanmış görünüyor.
Türbenin dış ve iç sıvaları, kubbesi yenilendi. Hamamı göz önüne çıkarıldı. Asıl güzel hizmet dergah bölümünde görülüyor. Harabe halinde birkaç duvarı kalan, içini otların bürüdüğü bina tamamen yeniden yapıldı. Biblo gibi bir eser ortaya çıktı.
Hazirenin, yani avludaki küçük mezarlığın düzenlenmesi ayrı bir konu. Oranın da planlarının yapılmakta olduğu söyleniyor. Düzenleme yapılırken Şehit Fethi Bey’in Agora’ya taşınan mezar sandukası ve kabir taşı getirilip yerine konmalıdır.
ÜNİVERSİTEYE VERİLMELİ
Sıra geldi bu dergah binasının nasıl kullanılacağına. Farklı söylentiler var. Halk Eğitim’e verilmesi veya aş evi olarak hizmet vereceği gibi.
Bunlar iyi ve hoş niyetler. Ama bu türlü hizmetler her yerde yapılabilir. Oysa burası tarihi bir mekan. İzmir’in kültür varlığında hatırası olan değerli bir yer. O bakımdan bu tarihi arka plana uygun bir işte kullanılması daha münasiptir.
Burası İzmir Kültür tarihi ile ilgili bir araştırma merkezi olmalı. Bunu da en iyi üniversiteler yapar. Mesela Katip Çelebi Üniversitesi genç ve dinamik bir kurum. Bu konularda bilgisi ve duyarlığı olan öğretim elemanlarına sahip. Emir Sultan Külliyesi’nin mülkiyeti Vakıflar’a ait. Bir anlaşma ile böyle bir merkez açmak üzere Katip Çelebi Üniversitesi’ne verilirse iyi olur.
Bir yanıt bırakın