MANİSA RİFAİ DERGAHI

İzmir Emir Sultan Rifai tekkesinden bahsederken, buranın Manisa ile ilgisinden söz etmiştik. Manisa’da Entekkeliler diye bilinen bir Rifai Dergahı vardır. Binası günümüzde çeşitli birimleriyle ayakta kalabilmiş şehirdeki yegane dergahtır. Şahıs mülkiyetinde olduğu için talan edilmedi. Varisleri de korumaya özen gösterdiler. Manisa merkezinde İbrahim Çelebi Mahallesi Tuncer sokaktadır. İbrahim Çelebi Camisiyle karşı karşıyadır.

Kurcusu Ahmed Vehbi Efendi’dir (1795-1851). Mısır’da tahsil gördü. İstanbul’a gelerek Kartal Rifai şeyhi Ma’rifi Efendi’ye intisap etti. Şeyhinin işaretiyle 1833’te Manisa’ya geldi. Hatuıniye ve İbrahim Çelebi medreselerinde hocalık yaptı. Bu arada kendi parasıyla arsasını alıp Rifai tekkesini inşa ettirdi. Aslen Antakyalı olduğu için, halk ağzında bu kelime “Entekkeli” diye söylendi ve dergah bu isimle meşhur oldu. Ahmed Vehbi Efendi 18 seneye yakın şeyhlik yaptı. Kendisinin “Vehbi” mahlaslı şiirleri vardır. Birkaç dörtlüğü şöyledir:

MEKTEB-İ İRFAN

“Mekteb-i irfana gidip / Ayet-i Kur’an okuruz / İlm-i ledün vakıfıyız / Nüsha-i insan okuruz”

“Birbirini sevmeyenin / Kendi özün bilmeyenin / Adem’e baş eğmeyenin / İsmini şeytan okuruz”

“Vehbiya mestiz ezeli / Biz severiz her güzeli / Anda görüp Lemyezel’i / İsmini canan okuruz”

Manisa dergahının ikinci şeyhi Hasan Rüşdi’dir (1834-1919). Manisalı olan bu zat, 62 yıl şeyhlik yaptı. Çok yetenekli biriydi. Sesi güzeldi, iyi ney üflerdi, şairdi. Şiirlerinden oluşan bir Divanı vardır.

Bu Divandan bir beyit: “Sende senlik kalmasın hiç Rüşdi, Hak’tır söyleten / Söyleyen hem söyleten, kadrin veren Mevlayı gör.”

KİTAPLAR

Bu kurum hakkındaki bilgileri Necdet Okumuş’un hazırladığı iki kitaptan öğreniyoruz: 1-Manisa Rifai Dergahı Entekkeliler (Bir tekkenin tasavvufi ve sosyal tarihi)) , 2-Hasan Rüşdi Divanı.

Bu kitaplar, bir zamanların Manisa Lisesi’nin matematik öğretmeni, 1929 doğumlu “Şeker Adnan” (Adnan Başoğlu)’nun himmet ve desteğiyle yayımlandı (2003). Ayrıca 2008’de düzenlenen “19. Yüzyıl Manisasında Bir Kültür Ocağı: Entekkeliler Sempozyumu” bildirileri de kitap olarak çıktı.

Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun (1889-1974) çocukluğu Manisa’da geçti. Bu yıllara ait anıları “Anamın Kitabı” isimli eserinde yer alır. Orada Entekke dergahına ait gözlemleri de vardır.

SÜT MEVLİDİ

Hz. Peygamber Mirac yolculuğu sırasında, Mescid-i Aksa’da iki rekat namaz kılıp çıkınca, Cebrail kendisine iki kase sundu. Birinde süt, ötekinde şarap vardı. Peygamberimiz süt bardağını aldı. Cebrail “Fıtratı seçtin” dedi ve onu alıp semaya yükseltti.

Bu Hatıraya binaen, Miraç kandilinde okutulan mevlidlerde bazı yerlerde süt ikram edilir. Entekkeliler Dergahında bu gelenekleşmiştir. Tam karşıdaki İbrahim Çelebi Camii’nde okutulan mevlidi müteakip, şeker yerine süt verilirdi. Bu mevlide de “Süt Mevlidi” denir. Gelenek, günümüzde de sürdürülmekte, cemaate ikram olarak, küçük kutu süt verilmektedir.