Mevlevi Esin Çelebi’nin hatıraları

Konya’da her yıl olduğu gibi bu sene de 7-17 Aralık günleri arasında Mevlana ihtifalleri var. Bu yıl 745’incisi yapılmaktadır.

Son senelerde Hz. Mevlana ile ilgili sık sık toplantı, panel ve sempozyumlar düzenlenmektedir. Bunların çoğunda güler yüzlü, asil tavırlı, bir İstanbul hanımefendisi dikkati çeker. Bazen konuşmacı, bazen şeref konuğudur. Bu Hanımefendi Hz. Mevlana’nın 22. kuşak torunu Esin Çelebi Bayru‘dur.

Bugünlerde onun imzasıyla bir kitap çıktı: “Evet Aşk Güzel Şeydir“, Dilek Güldütuna sormuş, Esin Çelebi cevap vermiş. Kitap Mevlevilik’in son zamanlarına dair bilgiler sunmaktadır (Nefes yayını).

Mevlevilik’in merkezi Konya’dır. Konya Mevlana Dergahı’nda görevli şeyhlerin soyu Mevlana’ya ulaşır. Bu soydan gelenlere “Çelebi” denir. Şeyhlik babadan oğula geçerek devam eder. Konya şeyhlerine “Makam Çelebisi” denir ve dünya üzerindeki bütün Mevlevi dergahları buraya bağlıdır. Şeyh atamaları Konya’nın onayıyla olurdu.

Konya’daki son Mevlevi şeyhi Abdülhalim Çelebi, 1920’de açılan ilk BMM’de Başkan Vekili seçildi, Mustafa Kemal’in yakın dostu idi. 1925’te tekkeler kapanınca şeyhlik görevi son buldu.

1925’ten sonra Mevlevilik’in merkezi Halep oldu. Halep Mevlevihanesi’nin o sıradaki şeyhi Bakır Çelebi (ö. 1944), Abdülhalim Çelebi’nin oğludur. Bakır Çelebi’nin oğlu Celaleddin Çelebi (ö. 1966), Esin Çelebi’nin babasıdır. Esin Hanımın beyanına göre kardeşi Faruk Hemdem Çelebi (d. 1950) halen “Makam Çelebisi” mevkiindedir.

Esin Çelebi Bayru​

HALEP MEVLEVİHANESİ
1949 Halep doğumlu olan Esin Çelebi, okul çağına girince İstanbul’a anneannesinin yanına geldi, orta ve yükseköğrenimini İstanbul’da yaptı. Ailesi 1958’de Halep’i tamamen terk etti.

Esin Çelebi çocukluğundan itibaren Mevlevi çevresinde yetişti. Daha sonra bu yolu temsil etmeye devam etti. “Evet Aşk Güzel Şeydir” kitabında çocukluğundan itibaren Mevlevi kültürüne dair hatırladıklarını ve fikirlerini anlatır.

Esin Hanım doğduğu zaman Halep’teki dergah faal değil ise de bir Mevlevi şeyh ailesi içinde yetişmenin bilincinde olmuştur. Şöyle der: “Doğrusu bu aileye doğduğum için evdeki, edep, terbiye hep bize fark ettirilmeden öğretilen şeylerdi. Zaten Mevlevi örfü, adeti, edebi, Türk ve İslam örf ve edebinden farklı bir şey değil.” Mevlevi dergahları bir eğitim ve kültür yuvası idi. Buraya kabul edilenler ailesinin rızası ve izniyle gelirdi. E. Çelebi şöyle devam eder: “Mevlevihaneler Hz. Mevlana’nın düşüncelerinin anlatıldığı, dini ve edebi bilgiler yanında Arapça, Farsça dillerini öğreten birer filoloji, müzik eğitimi veren birer konservatuvar ve güzel sanatların çeşitli dallarında eğitim veren birer akademi gibi olmuşlardır.”

MEVLANA VAKFI
Çelebi ailesinin kurduğu Uluslararası Mevlana Vakfı, Hz. Pir’in eser ve fikirleri üzerine araştırmalar yapmak, bu konuda yurt içi ve yurt dışındaki çalışmalara yardımcı olmak amacı taşır. Vakfın başkanı Faruk Hemdem Çelebi, başkan vekili Esin Çelebi’dir.

*
Kitabın sonunda çok değerli bir makale var: “11-17 Aralık 1960 Tarihli Konya Şeb-i Arus Töreni.” Yazarı meşhur Alman şarkıyatçısı Hellmut Ritter. Daha önce Türkçeye çevrilmemiş olan 31 sayfalık makalede, 1960 yılındaki sema ayini bütün ayrıntılarıyla tasvir edilmektedir.